Dlaczego współczynnik oddawania barw źródła światła jest ważny?

Dlatego, że około 80% bodźców ze świata zewnętrznego odbieramy za pomocą zmysłu wzroku.

Przedmioty które nie świecą własnym światłem, a takich jest większość,  widzimy dzięki temu, że odbijają padające światło.

Nasz narząd wzroku jest przystosowany do obserwacji świata oświetlonego światłem słonecznym. W takim świetle widzimy wszystkie barwy. Kolor oświetlonego przedmiotu zależy od tego jaka część widma padającego światła jest przez oświetlony przedmiot pochłaniana, a jaka odbijana.
Światło o widmie odpowiadającym światłu słonecznemu zapewnia 100-procentowe odtwarzanie barw.

Jednak funkcjonujemy także w pomieszczeniach oświetlonych światłem sztucznym, musimy więc zadbać o oświetlenie dobrej jakości – najlepiej światłem o widmie maksymalnie zbliżonym do światła słonecznego, takie światlo zapewni nam dobre odtwarzanie widzianych barw.

Jaki współczynnik określa jak dobrze źródło światła oddaje naturalne barwy?

Dla określenia jak dalece widmo danego światła jest zbliżone do widma światła naturalnego (białego) stworzono parametr nazywany współczynnikiem oddawania barw CRI lub Ra.

CRI (Ra) = 100 dla światła białego o ciągłym widmie, na przykład słonecznego.

CRI (Ra) = 0 dla światła monochromatycznego.

Im CRI jest wyższy, tym barwy oświetlanych przedmiotów są lepiej oddawane, a one same wyglądają naturalnie. Przyjmuje się, że najlepszy wskaźnik oddawania barw ma naturalne światło słoneczne.

Współczynnik CRI nie jest jednakże idealną miarą odwzorowywania barw, ponieważ na ich intensywność pewien wpływ ma również temperatura barwowa źródła światła.

Można to zaobserwować na przykładzie tradycyjnej żarówki wolframowej. Jej Ra wynosi właśnie 100, lecz stosunkowo niska temperatura barwowa (nieprzekraczająca 3 000 K) sprawia, że niektóre kolory, np. czarny i ciemnoniebieski, mogą być trudno rozróżnialne.

Jakie parametry określają jakość światła emitowanego przez żarówkę?

Jakość światła emitowanego przez źródło światła opisują następujące parametry:

1. moc światła
2. temperatura barwowa światła
3. współczynnik oddawania barw (CRI, Ra)

Przymuszeni przez normy europejskie producenci zaczęli podawać wartość Ra (CRI) sprzedawanych źródeł światła.

Norma EN 12464-1 zaleca, by źródła światła o Ra wynoszącym mniej niż 80 nie były stosowane w pomieszczeniach, gdzie ludzie pracują lub przebywają przez dłuższy okres

Jeśli na opakowaniu nie znajdziemy informacji o Ra (CRI) to po prostu darujmy sobie zakup.

Podobnie jeśli podawany współczynnik Ra jest mniejszy niż 80!

Jeśli możemy kupmy źródło światła o Ra (CRI) >90 – zapłacimy więcej ale warto.

Wpływ jakości oświetlenia na zdrowie i samopoczucie.

Od jakości światła zależy nasze samopoczucie!

W salach lekcyjnych zalecane jest silne, stosunkowo zimne oświetlenie, zbliżone do światła słonecznego.

Jakość oświetlenia w salach lekcyjnych nie jest bez znaczenia. Poprawia koncentrację
uczniów i wyniki w nauce.

Podobnie jest z dorosłymi, u których światło ma realny wpływ na zdolności
intelektualne - zwłaszcza w wypadku kobiet, które są o wiele bardziej niż mężczyźni
wrażliwe na oświetlenie. Niedostateczne lub źle dobrane oświetlenie
powoduje zmęczenie. Może wywoływać migreny i ograniczać nasze zdolności
intelektualne.

Musimy więc dobierać źródła światła o wysokim Ra (CRI), odpowiedniej temperaturze barwowej i odpowiedniej mocy.

Jeśli chcemy odpocząć używamy źródeł światła o temperaturze barwowej 2700-3000K (światło żarówki, kominka, świecy) – światło ciepłe.

Jeśli chcemy intensywnie pracować używamy światła o temperaturze barwowej ok 4000-6500K (zimne).
Jeśli zależy nam na dobrym makijażu pozostańmy przy lampach halogenowych (Ra=100).

Dla chcących wiedzieć więcej polecamy publikację w formacie pdf  "Co to jest
współczynnik oddawania barw?" wydaną przez Konica Minolta:
Colour_Rendering_Index_PL.pdf

Jak dowiecie się z tej publikacji przy wyliczaniu współczynnika  CRI (Ra) uwzględnia się 8 testowych kolorów. Niestety pominięte są kolory oznaczone jako R9 i R13.

R9 odpowiada za odwzorowanie głębokiej czerwieni i ten współczynnik dla większości współczesnych, tanich, LED jest niezadowalający. R13 odwzorowuje kolor skóry.

Wszystkie te współczynniki używane są do wyliczenia indeksu TLCI-2012 ale niestety nie jest on podawany dla tańszych źródeł światła LED.

Nie jest też podawana informacja o układzie stabilizacyjnym stosowanym do zasilania a ma to zasadnicze znaczenie gdyż kiepski układ zasilający powoduje pulsowanie światła emitowanego przez LED co z kolei prowadzi do zmęczenia wzroku.

Widać to na dołączonym filmiku gdzie filmowano tanią lampę LED zasilaną z 230V, 5W, gwint E27 z prędkością 1000 klatek/s

https://youtu.be/N298SGcZUtU

(http://jackiewiczowie.blogspot.com/2014/10/pulsowanie-miganie-roznych-zrode-swiata.html)